Periode | 01.08.2015 - 01.08.2018 |
Provincie | Limburg |
Gemeente | België: Bocholt, Bree, Kinrooi, Maaseik. Nederland: provincies Nederlands Limburg en Noord-Brabant, gemeenten Cranendonck, Weert, Nederweert. |
Aanvrager | Regionaal Landschap Kempen en Maasland vzw |
Subsidiebedrag | 300.000 euro |
Status | Afgerond |
Situering en doelstellingen
Het Grenspark Kempen~Broek is zo'n 25.000 hectare groot en situeert zich op de grens van de provincies Belgisch en Nederlands Limburg en Noord-Brabant. Het maakt deel uit van een belangrijke open ruimteverbinding tussen Zuid-Nederland en Vlaanderen. Het ligt op het grondgebied van de gemeenten Bocholt, Bree, Kinrooi en Maaseik in Vlaanderen en de gemeenten Cranendonck, Weert en Nederweert in Nederland. Belangrijke natuurkernen en waardevolle landbouwgebieden komen hier afwisselend voor. Het is deze verwevenheid die de streek haar eigenheid en aantrekkelijkheid verleent en heeft hierdoor alle potenties om uit te groeien tot een belangrijke hefboom voor rurale economische ontwikkeling aan beide zijden van de landsgrens.
Het Regionaal Landschap Kempen en Maasland heeft, als aanvrager van dit project, de intentie om samen met de actoren in deze regio te werken aan een integraal waterbeheer, de realisatie van robuuste en veerkrachtige natuur- en bosgebieden en een beter interactie tussen landbouw en natuur. Het projectgebied omvat enkel het Vlaamse deel van het Grenspark Kempen~Broek, alhoewel de interactie met en afstemming op Nederlandse ruimtelijke processen gewaarborgd wordt. Door het project zowel te richten naar de gebiedsgerichte werking van de provincie Limburg als van de Vlaamse overheid, wordt een optimale doorvertaling van deze visies in concrete acties beoogd. Daarnaast wordt ingezet op communicatie en op bijkomstige realisaties die niet in de aanvraag van het strategisch project zaten, maar die er wel goed op aansluiten zoals bijvoorbeeld de gebiedsontwikkeling Cranendonck - Weert.
Het centrale thema van het project namelijk ‘klimaatadaptatie in relatie tot ruimtelijke ordening’ is, gezien de uitdagingen van vandaag, een interessante invalshoek om de ruimtelijke ontwikkeling in deze regio te benaderen. De uitdagingen omtrent integraal waterbeheer, de realisatie van robuuste en veerkrachtige natuur- en bosgebieden en een betere interactie tussen landbouw en natuur worden in het project samen met de actoren in dit buitengebied aangegaan.
Resultaten
Het strategisch project heeft als eerste doelstelling om aan te sluiten op de Nederlandse aanpak van integraal waterbeheer op basis van maatregelen uit het klimaatadaptatieplan Kempen~Broek. In het Nederlandse deel van Kempen~Broek investeert de provincie Nederlands Limburg in het kader van het Nederlandse klimaatbeleid reeds enkele jaren in twee klimaatbuffers, als ruimtelijke oplossing om de gevolgen van de klimaatverandering op te vangen. Het strategisch project formuleert drie acties, namelijk het beheersen van de waterbuffering, het verbeteren van de waterkwaliteit en het inzetten op natuurinclusieve landbouw.
Een volgende doelstelling is om de natuur- en bosgebieden robuuster en veerkrachtiger te maken. De vier Vlaamse (Agentschap Natuur en Bos, Natuurpunt vzw, Limburgs Landschap vzw en Bosgroep Noordoost-Limburg) en zes Nederlandse (Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Stichting Het Limburgs Landschap, Brabants Landschap, Defensie en ARK) terreinbeheerders hebben met hun gebieden in Kempen~Broek een belangrijke troef in handen om grote, ruimtelijk samenhangende gebieden te ontwikkelen en beheren. De realisatie van ontbrekende schakels, ontsnippering, stopzetting van zonevreemde activiteiten en kavelruil zijn processen die de negatieve effecten van de klimaatverandering kunnen reduceren. Hiervoor werden concrete acties opgesteld zoals het samenvoegen van informatie van Vlaamse en Nederlandse gemeenten en provincies in een set grensoverschrijdende kaarten, het realiseren van ontsnipperende maatregelen, het ondersteunen van de terreinbeheerders bij de aankoop of inrichting van percelen in functie van natuurverbindingen en het creëren van een verbinding tussen Kempen~Broek en Bergerven tot een noord-zuid netwerk van natuurgebieden.
Een laatste doelstelling wil de integratie van landbouw en natuur bewerkstelligen. Concreet wordt hiervoor ingezet op de versterking van een sector-overschrijdende samenwerking tussen de verschillende open ruimtebeheerders en wordt waar mogelijk op zoek gegaan naar synergie. Daarnaast werd gepoogd om, naar het voorbeeld van de provincie Nederlands Limburg, een proces op te starten voor vrijwillige kavelruilen tussen natuur en landbouw. De vertaling van het Nederlandse kavelruilproject naar Vlaanderen leek echter niet haalbaar, waardoor onderzocht werd wat de mogelijkheden waren die de 'instrumentenkoffer' uit het decreet Landinrichting voor het aankopen en/of (planologisch) ruilen van gronden, kon bieden. Met een sterke aanvraag rond water en gebiedsontwikkeling, werd het project 'Bruggen tussen water, land en schap' opgenomen in het landinrichtingsprogramma 'WaterLandSchap' van de Vlaamse Landmaatschappij. Het doel van dit programma is om problemen met water in landelijke gebieden, hier in de gemeenten Bocholt, Bree, Kinrooi, Maaseik, Dilsen-Stokkem en Maasmechelen (de laatste 2 liggen buiten de perimeter van dit SORP) in onderlinge samenhang op te lossen en dit vanuit een nauwe samenwerking tussen landbouwers, bewoners, de Vlaamse grindsector en landschapsbeheerders.
Tegelijkertijd werd er sterk ingezet op transparante communicatie via diverse media over het belang van ruimtelijke planning en natuurinrichting in het kader van klimaatadaptatie. Aansluitend hierop wou het strategisch project bewoners en bezoekers het landschap doen voelen en werden hiervoor een grensoverschrijdende fietskaart en een streekkaart met wandelroutes opgemaakt. Om de kwaliteiten van de streek extra in de verf te zetten werden daarnaast evenementen georganiseerd zodanig dat bewoners en bezoekers in contact gebracht worden met het ruimtelijke beleid en de realisaties op het terrein. Zo werd op 10 september 2017 de dag van het Grenspark georganiseerd.
Tot slot vloeien enkele bijkomstige realisaties voort uit de werking van het strategische project. Voorbeelden hiervan zijn de totstandkoming van de gebiedsontwikkeling van Cranendonck-Weert-Kempen~Broek, het initiatief om van Kempen~Broek een UNESCO biosfeergebied te maken en het erfgoedinitiatief Grensgevallen dat verhalen uit en over de grensstreek bekend wil maken om zo de streekidentiteit te versterken.
Meer informatie
- Website Kempen~Broek
- Natuurpunt: Kempen~Broek
- ARK natuurontwikkeling: Kempen~Broek
- Natuurmonumenten Nederland: Kempen~Broek
- Kempenbroekmolens
- Facebookpagina
Documenten:
- Eindrapport (5.48 MB) (5.48 MB) "pdf" (juli 2018)
Adres:
Regionaal Landschap Kempen en Maasland vzw
Winterslagstraat 87
3600 GENK
tel: +32 89 65 56 65