"Wij hebben een nieuwbouwwoning waarbij binnenin heel wat gemaakt is in MDF : keuken (met folie), binnendeuren (gelakt), maatkasten in de woonruimte (te lakken), parket (met ondergrond OSB plaat, verlijmd), badkamer (gelakt), slaapkamer van de kinderen (gelakt) ... maar nu heb ik heel wat gelezen over formaldehyde en ben ik zeer ongerust... zeker wat betreft de kinderkamer (volledig uitgevoerd in mdf, zelfs de muren) en de woonkamer (kasten zijn nog ruw MDF). Wat zijn de maximumwaarden etc ?"
Bij bouwen of verbouwen wordt er vaak gebruik gemaakt van MDF- en OSB platen, dit zijn vezelplaten. Deze platen worden gebruikt als bouw- of decoratiemateriaal en kunnen onbehandeld of behandeld zijn, bv. gelakte binnendeuren. Afhankelijk van hun samenstelling, kunnen deze materialen formaldehyde bevatten omwille van de lijm die erin gebruikt wordt.
Wat is formaldehyde en in welke materialen komt het voor?
Formaldehyde is een vluchtig organische stof (VOS) die op kamertemperatuur vrijkomt en kan voorkomen in bouw en decoratiematerialen, zo ook in MDF (Medium Density Fiberboard) en OSB (Oriented Strand Board) platen. De lijm en harsen die als bindmiddel worden gebruikt tijdens het persen van de platen zijn meestal op basis van ureumformaldehyde, waaruit dan formaldehyde kan vrijkomen.
Hoe kom ik in contact met formaldehyde?
De mate waarin formaldehyde uit deze platen vrijkomt, is van een aantal factoren afhankelijk waaronder het formaldehydegehalte in de gebruikte lijm, de afwerking van de plaat, de ouderdom van de plaat en de temperatuur en relatieve vochtigheid van de ruimte waarin het plaatmateriaal zich bevindt. Een nieuwe, niet afgewerkte plaat kan het meeste formaldehyde vrijzetten. Naast de platen kunnen ook ureumformaldehydeschuim (UF) voor spouwmuurisolatie, bepaalde vernissen en verven formaldehyde bevatten. Een andere bron van formaldehyde is roken.
Voor meer informatie over formaldehyde en de gezondheidseffecten kan u hier terecht.
Normen om uw blootstelling te beperken
Om een gezonde binnenlucht in gebouwen te garanderen, heeft de Vlaamse overheid het binnenmilieubesluit met een aantal richtlijnen voor chemische, biologische en fysische factoren opgesteld. Voor formaldehyde werd een interventiewaarde opgenomen die gelijk is aan 100µg/m³ (microgram per kubieke meter). Als die waarde overschreden wordt in een woning is er actie nodig om gezondheidseffecten te voorkomen. Vraag is dus of door gebruik van plaatmateriaal deze waarde kan overschreden worden in gebouwen in Vlaanderen.
Onderzoek in Vlaanderen
Omdat we tot 85% van onze tijd binnen door brengen, heeft de binnenlucht een grote impact op onze gezondheid. Daarom voert het Vlaams Departement Omgeving onderzoek uit naar de stoffen die voorkomen in het binnenmilieu. Dat onderzoek heeft als doel om te bepalen welke stoffen voorkomen in het binnenmilieu als gevolg van bv. de keuze van bouwmaterialen, bewonersgedrag, de eigenschappen van de woning enz. De resultaten van dit onderzoek worden gebruikt om mensen te informeren, werden gebruikt als input voor de opmaak van het binnenmilieubesluit en werden gebundeld in de map Bouw Gezond. Tijdens de onderzoeken werd ook de hoeveelheid formaldehyde onderzocht in de binnenlucht van woningen. Onderzoeken die recent werden uitgevoerd zijn:
- Clean air, low energy: binnenluchtkwaliteit in lage energiewoningen en scholen
- Biba: binnenluchtkwaliteit in basisscholen
- Renovair: binnenluchtkwaliteit voor en na energie-efficiënte renovaties in woningen
In Renovair werden voor en na verschillende soorten renovaties metingen uitgevoerd van de binnenluchtkwaliteit. De hoeveelheid formaldehyde is zes maanden na de renovatie hoger dan voor de renovatie. In geen van de onderzocht gevallen werd de interventie waarde uit het binnenmilieubesluit overschreden. Dit wordt duidelijk in onderstaande grafiek, waar de formaldehydeconcentraties voor en na de renovatie worden weergegeven.
Onderstaande grafieken tonen de hoeveelheid formaldehyde in woningen uit Clean Air Low Energy (1ste grafiek) en de hoeveelheid formaldehyde in scholen uit BiBa (2e grafiek). Zoals u kan zien blijkt dat, net zoals bij Renovair, de interventiewaarde van 100 µg/m³ in geen enkel gebouw wordt overschreden.
Uit deze studies kan worden geconcludeerd dat de interventiewaarde van 100 µg/m³ niet wordt overschreden, ook niet na recente verbouwingen.
Literatuuronderzoek
De VITO voerde op vraag van het Vlaams Departement Omgeving een korte literatuurstudie (72.42 KB) "pdf" uit naar het voorkomen van formaldehyde in de binnenlucht. Binnen Europa en Noord-Amerika werden er verschillende onderzoeken uitgevoerd die kijken naar de relatie tussen formaldehydeconcentraties en diverse renovatie- en herinrichtingsmaatregelen. Op basis van het literatuuronderzoek van VITO kan worden geconcludeerd dat concentraties formaldehyde in de binnenlucht de interventiewaarde van 100 µg/m³ niet overschrijden kort na de renovaties. Een belangrijke reden hiervoor lijkt de regelgeving met tot de uitstoot van formaldehyde bevattende bouwmaterialen en meubilair in verschillende Europese landen. Verder is het op basis van het literatuuronderzoek duidelijk dat concentratie van formaldehyde stijgt (tot 60%) kort na de renovatie. De mate waarin de concentraties stijgen heeft verscheidene oorzaken, zoals de aanwezigheid van ventilatie, de gebruikte materialen enz. Wel is duidelijk dat goede ventilatie en verluchting tijdens en na de werken een gunstig effect hebben op de concentratie van formaldehyde.
Wilt u formaldehydeconcentraties beperken?
Hoewel uit het onderzoek naar voor komt dat de interventiewaarde voor formaldehyde niet wordt overschreden, kan u, als u dat wil, ervoor zorgen dat er minder formaldehyde in uw woning aanwezig is.
Als eerste is het belangrijk om de bronnen te beperken. Zo kan u kiezen voor formaldehyde-arme spaanplaten. Kwaliteitslabels kunnen u hierbij helpen. Let wel, het toepassingsgebied en relevantie van labels verschilt, hier kan u een overzicht vinden van enkele labels:
fiche_labels.pdf (5.21 MB) (5.21 MB) "pdf"
Platen behandelen met verf, vernis of kunststof zorgt voor afdichting, waardoor de afgifte van formaldehyde veel lager is. Naast bronbeperking is het belangrijk om te zorgen voor een goede ventilatie en verluchting.
- Meer informatie over goed ventileren vindt u hier.
- Voor wie (ver)bouwt is er de map Bouw Gezond, die een handige leidraad vormt om gezond te (ver)bouwen en kan u helpen bij het maken van keuzes tijdens dit proces.