Vademecums, leidraden en studies natuurtechniek
Om het versnipperende effect van Vlaamse wegen, spoorwegen en waterwegen te verminderen neemt de Vlaamse overheid een aantal maatregelen.
In een eerste fase wordt een ontsnipperingstudie opgemaakt om te bekijken welke maatregel er voorzien moeten worden en hoeveel dit kost.
Wanneer er voldoende budget gevonden is, dan start de aanleg van de maatregelen.
Daarna is het belangrijk om een goed beheer van de maatregelen te voorzien zodat ze werkzaam blijven.
Ten slotte moet er gemonitord worden om te evalueren of dieren gebruik maken van de maatregelen.
Ontsnipperingsstudies
In deze studies wordt voor een weg of waterweg onderzocht op welke locaties ontsnippering prioritair is en met welke maatregelen kan ontsnipperd worden. Hieronder worden de belangrijkste studies opgesomd, ze zijn op te vragen via de contactgegevens onderaan deze pagina.
- Ontsnipperingsstudie E314 van Genk tot Maasmechelen (1999)
- Ontsnippering van Albertkanaal - provincie Antwerpen (2003)
- Evaluatie van invertebraten en vegetatie langs de Brusselse R0 (2004)
- Ontsnippering van kanalen - provincie Antwerpen (2004)
- Habitat- en Connectiviteitsanalyse voor de das in het Dijleland (2007)
- Handleiding - Mitigeren voor biodiversiteit langs transportinfrastructuur (2007)
- Natuurtoets voor een natuurbrug over E34/A67 (2008)
- Ontsnippering van waterwegen in provincie West- en Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant (2007)
- MER-rapport voor de aanleg van een ecovallei onder de E314 in Maasmechelen (2012)
Dieren onder de wielen
- Bekijk de eindrapporten van de twee projecten Dieren onder de wielen (2008-2012 en 2013-2017).
Nuttige informatie uit Nederland
Leidraad Faunavoorzieningen bij Infrastructuur (2013).
Monitoringsstudies ontsnipperingsmaatregelen
Eindrapporten van verschillende studies om de werking van ontsnipperingsmaatregelen te monitoren, gespreid over meerdere jaren. Tussentijdse rapporten kan je opvragen.
Monitoringsstudie ecoduct de Munt - E19 in Wuustwezel:
- voor de aanleg van het ecoduct: T0 - 2009
- één jaar na de aanleg van het ecoduct: T1 - 2012
- drie jaar na de aanleg van het ecoduct: T3 - 2015
- vergelijking van de resultaten voor de aanleg, na één en na drie jaar: T0-T1-T3 - 2015
- zeven jaar na de aanleg van het ecoduct: T7 -2019
Monitoringsstudie ecoduct De Warande - N25 in Oud-Heverlee
- voor de aanleg van het ecoduct: T0 -2004
- één jaar na de aanleg van het ecoduct: T1 - 2006
- drie jaar na de aanleg van het ecoduct: T3 - 2008
- zeven jaar na de aanleg van het ecoduct: T7 - 2013
Monitoringsstudie ecoduct Kempengrens - E34 in Mol-Postel
pdf bestand Inrichtingsplan ecoduct.pdf (651 kB)
pdf bestand Inrichtingsplan achterland.pdf (482 kB)
Monitoringsstudie ecoduct Kikbeek - E314 in Opgrimbie
- voor de aanleg van het ecoduct: T0 - 2004
- één jaar na de aanleg van het ecoduct: T1 - 2007
- drie jaar na de aanleg van het ecoduct: T3 - 2009
- zeven jaar na de aanleg van het ecoduct: T7 - 2013
Monitoringsstudie ecoduct Groenendaal - R0 in Hoeilaart
- één jaar na de aanleg van het ecoduct: T0 - 2018.
- Tussen 2013 en 2018 werd er o.a. een ecoduct over de R0 gebouwd in kader van het Life+OZON project.
Varia:
- Analyse van amfibieëntunnels en –geleidingswanden in Vlaanderen (2001)
- Monitoringsstudie biologisch herstel van de verlegde Voorste Nete in Dessel (2007)
- Monitoringsstudie van de verlegde Witte Nete (2009)
- Monitoringsstudie van de verlegde Witte Nete (2014)
- Evaluatie van vooroevers langs het Zeekanaal in Grimbergen (2007-2011)
- Monitoring van ontsnipperingsmaatregelen voor herpetofauna (amfibieën en reptielen) in Vlaanderen (2020)
- Het volledige eindrapport : Monitoring van ontsnipperings-maatregelen voor herpetofauna in Vlaanderen
- De samenvatting van de resultaten: Monitoring van ontsnipperingsmaatregelen voor herpetofauna (amfibieën en reptielen) in Vlaanderen
- Monitoring van 3 ontsnipperingsobjecten over de E314 tussen afrit 32 (Genk) en afrit 33 (Maasmechelen) (2021)
Bermbeheer
Departement Omgeving werkt samen met andere Vlaamse overheden om bermbeheerplannen te laten opstellen of monitoringsstudies van bermen uit te laten voeren. Deze beheerplannen en studies zijn op te vragen via de contactgegevens onderaan deze pagina. Enkele bermbeheerplannen die de laatste jaren opgemaakt zijn: E314 Vlaams-Brabant en Limburg, E40 West-Vlaanderen en E17 Oost-Vlaanderen.
Lees meer over ecologisch bermbeheer op de website Wegen en natuur
Vademecum Wegen
Wegen vormen een barrière voor wilde dieren, waardoor natuurgebieden versnipperd raken en populaties verkleinen of uitsterven. Bovendien zijn wegen verantwoordelijk voor een groot aantal verkeersslachtoffers. Door speciale ontsnipperende maatregelen zoals tunnels of natuurbruggen (ecoducten) kunnen dieren weer migreren. Ook het beheer van deze maatregelen en ecologisch bermbeheer komt aan bod. Dit vademecum dateert van 1996 maar is grotendeels tijdloos en dus nog relevant.
Hier vind je de inhoudsopgave vademecum wegen (1.78 MB) en ook het pdf bestandVademecumNatuurtechniek_wegen.pdf (118.59 MB).
In 2018 werd er een vademecum autosnelwegen opgemaakt.
Vademecum Waterlopen
Verstevigingen van oevers veroorzaken een verlies aan diversiteit van fauna en flora, verminderen migratiemogelijkheden alsook het zelfreinigend vermogen van de waterloop. Natuurvriendelijke oeververdedigingen zijn op vele plaatsen een technisch en ecologisch aanvaardbaar alternatief. Ondiepe, begroeide delen kunnen dienst doen als paaiplaats of als broedplaats. Ook het beheer van deze maatregelen komt aan bod. Dit vademecum dateert van 1994 maar is grotendeels tijdloos en dus nog relevant.
Hier vind je de inhoudsopgave vademecum waterlopen (1.42 MB) en ook het pdf bestandVademecumNatuurtechniek_waterlopen.pdf (80.65 MB).
Vademecum bermmaaisel beperken en verwerken
Dit vademecum bevat een waaier aan mogelijkheden om bermmaaisel te beperken en te verwerken zonder afbreuk te doen aan het ecologisch bermbeheer.
Download het vademecum Bermmaaisel of bestel het gratis
Leidraad ecologisch bermbeheer
Bermen zijn uitermate belangrijk voor de versnipperde natuur in Vlaanderen. In landbouw- en woongebieden zijn bermen vaak nog de enige uitwijkplaats voor planten en dieren. Het is dan ook cruciaal om bermen op een ecologische maar veilige en onderhoudsvriendelijke manier te beheren. Deze publicatie bevat praktische richtlijnen en handvaten om het beheer van bermen op een ecologische en natuurtechnische manier te plannen en uit te voeren.
Download de leidraad ecologisch bermbeheer
Brochure Dag, vlinders in de berm
Vlindervriendelijke inrichting en beheer van bermen, taluds en restgronden
Ecologisch bermbeheer krijgt veel aandacht van de beheerders van bermen langs de vele wegen, kanalen en spoorwegen in Vlaanderen. Dieren stellen daarbij vaak gedeeltelijk andere eisen dan planten. De brochure legt de nadruk op de dagvlinder en geeft aan de bermbeheerder concrete en praktische inrichtings- en beheertips voor een vlindervriendelijke berminrichting.
Download de brochure Dag, vlinders in de berm of bestel gratis
Brochure Amfibieën onderweg
Maatregelen voor het beschermen van amfibieën op onze wegen
Jaarlijks worden op de Belgische wegen ontelbare amfibieën doodgereden. De brochure licht toe welke voorzieningen beschikbaar zijn voor een gerichte en doeltreffende amfibieënbescherming. De nadruk ligt op speciale tunnels en geleidingsvoorzieningen.
Download de brochure Amfibieën onderweg of bestel gratis